به گفته کارشناسان، بیشتر شهرها و مناطقی که شاهد فرونشست زمین قابل توجهی هستند در دشت های آبرفتی ساخته شده اند. به گفته آنها، فرونشست زمین یک معضل زیست محیطی حیاتی در ایران است و به دلایل مختلفی از جمله برداشت بی رویه آب های زیرزمینی و سایر فعالیت های انسانی رخ می دهد. در ادامه این موضوع را بررسی خواهیم کرد.
خطر فرونشست زمین بیکوش تهران!
به گفته یک مقام مسئول در موسسه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، حداکثر فرونشست زمین حدود ۲۲ سانتی متر در سال در جنوب غرب تهران رخ داده است. مناطق 9، 10، 11، 16، 17، 18، 19، 20 و 21 که در سال 1403 تقریباً 3 میلیون شهروند تهران در آن زندگی می کردند، تحت تأثیر درجات مختلف کاهش قرار دارند. مناطق 17، 18، 9، 10، 20 و 21 شهر تهران نیز آسیب پذیرترین مناطق شهری در برابر تاثیر فرونشست در مناطق شهرداری تهران هستند.
چند روز پیش رئیس مرکز اطلاعات جامع پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ نیز از ترافیک سنگین در بزرگراه باکری به دلیل فرونشست خبر داد.
سرهنگ علی اصغر شریفی با اشاره به ترافیک سنگین در بزرگراه شهید باکری گفت: حوالی ساعت 15 روز شنبه به پاسگاه پلیس راهور از تردد در جاده شمال به جنوب، اطراف پل آیت الکاشانی، بر اثر ریزش این جاده مطلع شد. بخشی از آن از آسفالت.
وی با بیان اینکه ماموران شهرداری برای احیای جاده در محل حادثه حضور داشتند و پلیس راهور به تردد خودروها می پردازد، ادامه داد: جاده شمالی مجاور بزرگراه شهید باکری حوالی پل آیت الکاشانی در وضعیت ترافیکی سنگینی قرار داشت.
از سوی دیگر، رئیس اداره زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، چندی پیش با اشاره به فرونشست زمین در منطقه چزیر تهران، آبشویی و کانال های آب را آب شویی دانست. علل این حادثه وی گفت: یک رشته کانال به طول حدود 900 متر از خیابان اندرزگو در ضلع شمالی و تا بزرگراه الصدر در جنوب امتداد دارد.
دکتر علی بیت الهی با بیان این مطلب اظهار داشت: طبق گزارش های متعدد منتشر شده و بنا به اعلام مسئولان شهرداری و آتش نشانی تهران، بعدازظهر روز جمعه 20 آبان ماه 1403 در سطح خیابان کلهر (ضلع جنوبی خیابان مجاور امامزاده) تقاطع اسماعیل) در محله شزار منطقه یک. نشت سطحی رخ داده است.
بیت الهی تایید کرد: بر اساس گزارش های منتشر شده، یک نفر مصدوم شد و دیوار صحن امامزاده اسماعیل نیز آسیب دید. در سطح خیابان کلهر واقع در ضلع شمالی امامزاده و در ضلع جنوبی خیابان نیز نشست ها و شکاف های محلی ظاهر شد.
استان تهران به دنبال کاهش میزان و میزان فرونشست زمین است
موضوع فرونشست زمین در تهران یک چالش بزرگ است و اغلب مسئولان اجرایی این استان نیز به آن پرداخته اند. معاون استاندار و استاندار تهران در این خصوص گفت: همگرایی، اثربخشی و امکان سنجی اقدامات متولیان امر در زمینه کاهش میزان و میزان فرونشست زمین با جدیت از سوی استانداری تهران در حال پیگیری است. در همین راستا لایحه قانونی در خصوص وظایف نهادها در خصوص موضوع افول در شورای اسلامی در حال بررسی است.
احمد قیومی در این خصوص گفت: با بررسی های انجام شده اجرای طرح های موثر برای کاهش افت ها از جمله بازیافت آب، برنامه بودجه، احیای منابع آبی و برداشت آب از چاه های غیرمجاز با مطالبات جدی پیگیری می شود. این استانداری 14 مردادماه امسال رانش زمین در میدان ونک تهران رخ داد.
رئیس گروه لرزه نگاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نشت آب و فرسایش تونل را عامل پدیده فرونشست میدان ونک دانست و گفت: در تهران علاوه بر وجود آب فرسوده، نفت و گاز. خطوط انتقال با طول عمر 60 سال، به میزان هر 500 متر. ما یک خط کانال شمال به جنوب داریم که به دلیل گودبرداری و ساخت و ساز بسته شده و رها شده است.
دکتر بیت الهی به وقوع پدیده فرونشست در اطراف میدان فنک اشاره کرد و گفت: در جهت شمالی به جنوبی خیابان ولیعصر جنب میدان فنک، فرونشست ناگهانی رخ داد که به اصطلاح ریزش زمین نیز محسوب می شود. که طبق شواهد سطحی نوعی فروریختگی طولی است.
وی فرونشست طولی رخ داده در میدان ونک را ناشی از فرسایش جریان زیرسطحی دانست و گفت: این پدیده در زیر سطح آسفالت خیابان ولیعصر رخ داد و نشت و فرسایش جریان آب باعث ریزش ناگهانی زیرسطحی شد.
بیت الهی در تشریح جزئیات این پدیده گفت: بر اثر نشت آب و فرسایش تونل، تونلی در زیر جاده ایجاد و در نهایت سطح آسفالت به صورت ناگهانی ریزش کرد و بر اساس گزارش منتشر شده خوشبختانه تنها یک نفر مجروح شد. این کاهش تلفات و خسارات ناشی از کاهش تردد در این منطقه بوده و به تصادف منجر به فوت تبدیل نشده است.
وی گفت: بر اساس برآوردهای ما بیش از 550 کیلومتر قنوات در کف تهران و نزدیک به 50 هزار حلقه چاه کانال آب شناسایی شده که اکثر آنها شناسایی نشده اند. همه این کانال ها از شمال به جنوب امتداد دارند. بیت الهی با تاکید بر اینکه در صورت عدم بررسی دقیق این حوادث احتمال وقوع آن بیشتر است، گفت: نمونه هایی از این حوادث در بالای میدان انقلاب و ابتدای خیابان کرکار شمالی گزارش شده که منجر به ریزش سطحی شده است.