افزایش 200 درصدی قیمت مواد اولیه تولید خودرو طی 18 ماه گذشته

صنعت خودرو و قطعات یدکی ایران در سال‌های اخیر با یک سری چالش‌های ساختاری و اقتصادی مواجه بوده است که نه تنها مانع رشد و توسعه این بخش شده، بلکه باعث کاهش اعتماد مصرف‌کنندگان شده است. از افزایش شدید قیمت مواد اولیه داخلی و وابستگی به واردات تا تخصیص منابع ارزی برای واردات قطعات جداگانه، هر یک از این مشکلات تاثیرات گسترده ای بر اقتصاد و صنعت کشور گذاشته است.

در این راستا بسیاری از فعالان و کارشناسان صنعت خودرو خواستار بازنگری در سیاست های ارزی، حمایت موثر از تولیدکنندگان داخلی و کاهش وابستگی به مونتاژ خودروهای خارجی هستند. مازیار بیگلو، سخنگوی رسمی انجمن تولیدکنندگان قطعات یدکی و مجموعه‌های خودرو در نشست خبری این انجمن و همچنین در حاشیه آن در پاسخ به پرسش‌های «دنیای خودرو» به تشریح مهم‌ترین مشکلات این صنعت و ضرورت همسان‌سازی آن پرداخت. نرخ ارز و اصلاح سیاست های حمایتی و توجهی و کیفیت در زنجیره تولید را بیان کرد.

وی همچنین به چالش‌هایی همچون قیمت‌گذاری غیرمنطقی مواد اولیه داخلی، ایجاد رانت در تخصیص ارز و اثرات منفی مونتاژ غیرداخلی بر صنعت خودروی کشور اشاره کرد. این مصاحبه با ارائه جزئیاتی در مورد نامه سرگشاده انجمن قطعات خودرو به رئیس جمهور و ارائه راهکارهایی برای رونق صنعت خودرو، نگاهی مفصل به وضعیت فعلی و آینده آن دارد.

عمده ترین چالش های پیش روی صنعت خودرو و قطعات یدکی کشور چیست و این مشکلات چه تاثیری بر تولید کننده و مصرف کننده دارد؟

چالش های کنونی پیش روی صنعت خودرو و قطعه سازی کشور بسیار گسترده و پیچیده است. افزایش قیمت مواد اولیه یکی از بزرگترین مشکلات است، به طوری که در 18 ماه گذشته که نرخ خودروسازی متوقف شده بود، قیمت مواد اولیه به طور متوسط ​​200 درصد افزایش یافت. در همین مدت قیمت خودرو به دلیل سیاست های تثبیت قیمت افزایش نیافت که فشار زیادی به تولیدکنندگان وارد کرد و نارضایتی مردم را به همراه داشت. از سوی دیگر مشکلات عرضه ارز و سیاست های حمایتی نامناسب باعث شد تولیدکنندگان با کاهش رقابت پذیری و اختلال در تولید مواجه شوند.

تثبیت اجباری قیمت کارخانه های خودروسازی چه تاثیری بر روند تولید در 18 ماه گذشته داشته است؟

ثبات قیمت 18 ماهه خودرو در حالی که هزینه های تولید افزایش یافته، فشار مضاعفی به تولیدکنندگان وارد می کند و افزایش 30 درصدی قیمت فروش نسبت به افزایش 200 درصدی قیمت نهاده های تولید تغییری جزئی تلقی می شود. تولیدکنندگان با افزایش قیمت تمام شده مواد اولیه، نرخ ارز و هزینه های جانبی مواجه هستند اما نمی توانند این هزینه ها را به مصرف کننده منتقل کنند. این مشکل باعث کاهش سودآوری و اختلال در روند تولید شده است. از طرفی این دور باطل به ضرر مصرف کننده تمام می شود زیرا تیراژ تولید و کیفیت محصولات کاهش می یابد و بازار با کمبود خودرو مواجه می شود.

چرا مواد اولیه داخلی گرانتر از قیمت جهانی است و این موضوع چه تاثیری بر رقابت پذیری قطعه سازان دارد؟

مواد اولیه داخلی به دلایلی از جمله سیاست های نادرست قیمت گذاری و عدم تخصیص یارانه با قیمتی بالاتر از میانگین جهانی به تولیدکنندگان عرضه می شود. این امر باعث کاهش رقابت تولیدکنندگان داخلی در برابر رقبای خارجی و از بین رفتن فرصت های صادراتی شده است. در بسیاری از کشورها مانند چین، کره جنوبی و ترکیه، دولت ها با اعطای یارانه و حمایت ویژه از تولیدکنندگان حمایت می کنند، اما در کشور ما چنین رویکردی وجود ندارد که باعث کاهش کارایی صنعت قطعات یدکی شده است.

تخصیص نیمی از ارز برای واردات قطعات گسسته چه تاثیری بر صنعت داخلی دارد؟ آیا سیاست های فعلی ارز نیاز به بازنگری دارد؟

واضح است که تخصیص نیمی از ارز برای واردات قطعات جداگانه تاثیر منفی بر تولید داخلی داشته است. از این منابع ارزی می توان برای تقویت خودروسازان داخلی و توسعه زیرساخت های تولید استفاده کرد.

به عنوان مثال از 7.5 میلیارد دلار ارز اختصاص یافته به صنعت خودرو، 4 میلیارد دلار به واردات قطعات گسسته اختصاص داشت. این رویکرد منجر به خروج ارز از کشور و کاهش ظرفیت تولید داخلی شده است. اگر این منابع به تولید داخلی اختصاص یابد، می توان با افزایش ظرفیت و کیفیت تولید، نیاز به واردات را کاهش داد.

اشاره کردید که بیش از 50 درصد مسائل کیفی خودرو مربوط به زنجیره تولید است. برای بهبود این وضعیت چه اقداماتی را پیشنهاد می کنید؟

واردات قطعات جداگانه نه تنها به نفع صنعت داخلی است، بلکه منجر به بی پولی از کشور می شود.

اتکا به قطعات وارداتی و عدم اتکا به انرژی داخلی، صنعت خودروسازی کشور را تضعیف کرده است. در حالی که می‌توانستیم با سرمایه‌گذاری در تولید داخلی، شغل و رشد اقتصادی بیشتری ایجاد کنیم، اما از این منابع به نفع شرکت‌های واردکننده و تولیدکنندگان خارجی استفاده شده است.

بر اساس آمار، بیش از 53 درصد از مشکلات کیفیت خودرو ناشی از زنجیره تولید ضعیف و مشکلات ساختاری است. این مشکلات عمدتاً به دلیل عدم رعایت استانداردهای بین المللی قطعات تولید داخلی و فرآیندهای ضعیف تولید رخ می دهد. بنابراین بهبود کیفیت خودرو مستلزم سرمایه گذاری در تولید قطعات یدکی داخلی با کیفیت بالا و ایجاد هماهنگی بیشتر در زنجیره تامین است.

چرا یکسان سازی نرخ ارز برای صنعت خودرو ضروری است و این تغییر چه تاثیری بر تولیدکنندگان داخلی دارد؟

تفاوت ارزی بین نرخ نزدیک به رایگان و نرخ بدون رانت باعث عدم عادلانه در تخصیص منابع شد. برخی تولیدکنندگان و واردکنندگان از ارز نیمایی سود می برند و برخی دیگر از تولیدکنندگان همچنان از این منابع محروم هستند. این تفاوت در نرخ ارز، رقابت عادلانه را مختل می کند و منجر به کاهش کارایی صنعت خودرو می شود. برابری نرخ ارز می تواند این مشکلات را کاهش دهد و شفافیت بیشتری در بازار ایجاد کند.

در نامه ای که خطاب به رئیس انجمن ارسال کردید، چه مشکلاتی مطرح شده و راهکارهای پیشنهادی برای رفع آنها چیست؟

در نامه ارسالی به رئیس جمهور مشکلاتی از جمله عدم پرداخت مطالبات قطعه سازان، قراردادهای یک جانبه خودروسازان و کمبود تامین ارز مورد نیاز قطعه سازان مطرح شده است. این پیام همچنین به اصلاح سیاست های یارانه ای، اعطای یارانه برای مواد اولیه و تسهیل شرایط تامین مالی برای تولیدکنندگان اشاره دارد.

این سفارش ها با هدف کاهش فشار بر قطعه سازان و ترویج تولید داخلی ارسال شده است. زیرا آینده صنعت و قطعه سازی خودروسازی کشور به شدت به اصلاح سیاست های ارزی، کاهش وابستگی به واردات و حمایت از تولید داخلی بستگی دارد.

اگر این اصلاحات به موقع اجرا شود، می توان امیدوار بود که این صنعت بر چالش های موجود فائق آمده و به جایگاه واقعی خود برسد. با این حال، اگر روند فعلی ادامه یابد، صنعت خودرو با رکود بیشتری مواجه خواهد شد. برای رشد و توسعه صنعت خودروی کشور باید به رقابت عادلانه، کیفیت تولید و اصلاح سیاست های یارانه ای توجه بیشتری داشته باشیم.

در عین حال از تولیدکنندگان می خواهیم که بر کیفیت و بهره وری تمرکز کنند و همچنین انتظار داریم مصرف کنندگان از تولید داخلی حمایت کنند. ما نمی‌توانیم صنعت خودرو را به جایگاه مناسب خود برسانیم مگر با همکاری و هماهنگی بین همه ذینفعان.