انتقال رکود بازار خودرو به بازار لوازم یدکی

برخی از کارشناسان سیاسی معتقدند دولت چهاردهم توانایی احیای روابط بین المللی ایران با سایر کشورها را دارد. بنابراین فعالان اقتصادی معتقدند این تغییر اقدامات می تواند فرصت هایی را در حوزه مالی کشور ایجاد کند. اما افزایش درآمد ارزی کشور این احتمال را ایجاد می کند که مصرف گرایی با ارزهای اکتسابی تشدید شود و صنایع بزرگ کشور را تهدید کند. از سوی دیگر در حالی که صنعت خودرو روز به روز در باتلاق شرایط بحرانی خود فرو می رود، فعالان این صنعت از نبود راه آهن مناسب برای بهبود وضعیت آن ابراز نگرانی می کنند.

امیرحسن کاکایی، کارشناس، فعال صنعت خودرو و عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران با اشاره به این نگرانی ها به «دنیای خودرو» گفت: وضعیت صنعت خودرو بسیار نگران کننده است و متاسفانه هشدارهای ما در این زمینه مورد توجه قرار نگرفت. دولت آن زمان».

وی افزود: بازار خودرو در حال حاضر راکد است، اما لزوماً وزارت کشور پاسخگوی این وضعیت نیست، اگرچه بخشی از این رکود مربوط به عملکرد این وزارتخانه در خصوص خودروسازان و واردات است، اما رکود فعلی خود را دارد. ریشه در نرخ ارز دارد.»

بازار خودرو در فصل تابستان که فصل سفر و گشت و گذار است، آن طور که انتظار می رفت رونق نداشت. اکنون با نزدیک شدن به ترم پاییز و بازگشایی مدارس که معمولا با کاهش فروش خودرو در بازار همراه است، انتظارات بازار چگونه ارزیابی می شود؟

در حال حاضر نرخ ارز به ثبات بیشتری رسیده و همه فعالان اقتصادی منتظر تغییر اساسی در سیاست های کلان کشور هستند. به همین دلیل همه بازارها در رکود هستند و این تنها محدود به بازار خودرو نیست. همین شرایط بر بازار مسکن، بورس و سایر بازارهای مطرح کشور حاکم است. این رکود حتی در بازار لوازم یدکی نیز قابل مشاهده است.

به گفته برخی از فعالان بازار لوازم یدکی که طی ماه های گذشته اقدام به واردات قطعات مصرفی کرده اند، متقاضیان عمده این قطعات با وجود نیاز، از خرید آن منصرف شده اند. با این حال معتقدم در صورت تداوم ثبات بازار ارز، قطعاً در نیمه دوم سال شاهد رکود شدیدتری در کشور خواهیم بود.

با توجه به عرضه مستقیم محصولات یکی از خودروسازان بزرگ، بار دیگر شاهد تشکیل لیست انتظار میلیونی خریدار بوده ایم. به نظر شما چه اقداماتی برای کاهش عطش خرید در بازار خودرو موثر است؟

طبق برنامه ریزی های قبلی، تولید در بخش مونتاژ در سال های اخیر افزایش یافته و واردات نیز افزایش یافته است. در این دو بخش، قیمت کارخانه تقریباً نزدیک به قیمت بازار است، بنابراین عملاً هیچ رانتی برای خرید از این شرکت ها وجود ندارد. بنابراین تمایل به خرید کاهش می یابد، اما فکر می کنم این اقدامات باعث رکود بیشتر خواهد شد. به نظر می رسد در نیمه دوم سال شاهد رقابت شدید بین مونتاژکاران باشیم، اما اتفاقی که برای دو خودروساز داخلی خواهد افتاد برعکس خواهد بود و این گروه با چالش جدی مواجه خواهند شد. زیرا با وجود خوش بینی به آینده، اگر قیمت های خود را به روز نکنند، بازار رانتی می ماند و خودروسازان متحمل ضرر می شوند. بنابراین در این صورت وضعیت خودسازان بدتر می شود. از یک سو اگر خودروسازان قیمت ها را به روز کنند و به بازار نزدیک شوند، اجاره حذف می شود و از سوی دیگر تمایلی برای خرید وجود نخواهد داشت.

علت مغایرت قیمت محصولات خودروسازان با قیمت نهایی در حالی که متقاضیان قادر به خرید محصولات با قیمت مصوب نیستند چیست؟

حقیقت این است که قیمت ها افزایش یافت و قیمت بازار افزایش یافت، اما درآمد عموم مردم افزایش پیدا نکرد. حالا اگر 2 یا 3 میلیون نفر برای پیش ثبت نام یک خودروساز ثبت نام می کنند به این دلیل است که مردم می خواهند در قرعه کشی شرکت کنند. در نتیجه بازار خودرو در نیمه دوم سال شاهد رکود عمیقی خواهد بود و صنعت خودرو نیز در نیمه دوم سال جاری وضعیت بدی را تجربه خواهد کرد.

برخی فعالان بر این باورند که افزایش قیمت محصولات خودروسازان باعث افزایش قیمت آنها در بازار حاشیه می شود. به نظر شما پیش فروش محصولات با قیمت جدید تا چه اندازه زیان انباشته خودروسازان را جبران می کند؟

در سال‌های اخیر همواره نسبت به تهدیدات موجود هشدار داده و یک سری اتفاقات را پیش‌بینی کرده‌ایم، اما متاسفانه در حال حاضر شاهد این اتفاقات هستیم. در هفته های گذشته یکی از خودروسازان پیش فروش خود را با قیمت های جدید انجام داد اما پس از آن معاون وزیر اعلام کرد که این قیمت ها هنوز تایید نشده است. این نشان می دهد که ابهام در سیاست کلی کشور به ویژه در وزارت حریم خصوصی به اوج خود رسیده است.

فکر نکنید که خودروسازان این کار را برای سرگرمی انجام دادند، اما آنها مجبور بودند چنین ریسکی را انجام دهند. چون اگر این وضعیت ادامه پیدا کند به زمین می افتند. آیا وزیر صمت در ابتدای سال نگفته بود که قیمت ها را آزاد می کنیم؟ مگر اینکه قرار بود در ابتدای سال قیمت ها را به روز کنند. جالبتر اینکه پیش فروش خودرو انجام شد و چند میلیون نفر پول خود را در بانک پارک کردند. بعد همه جا می نویسند میلیاردها تومان پول به حساب خودروساز رفته در حالی که هیچ پولی به حساب خودروساز نرفت.

صنعت خودرو در برخی کشورها توانسته است با همکاری شرکت های قطعه ساز جهانی بازارهای خود را تقویت کند. چرا واردات را تهدیدی برای منابع ارزی کشور می دانید؟

همه می دانیم که صنعت خودرو در معرض تحریم های مستقیم و غیرمستقیم است و واردات ما به دلیل تحریم های بانکی از طریق واسطه ها انجام می شود و نمی تواند شفاف باشد. با این حال عده ای یک صدا بر طبل واردات می کوبند. چون صنعت خودرو سقوط کرد و دیگر چیزی برای کشیدن نمانده بود.

دور زدن تحریم ها قیمت را بین 10 تا 30 درصد افزایش می دهد. این 10 تا 30 درصد رانتی است که دلالان می گیرند. اعداد بزرگ هستند. وقتی می گوییم ایران خودرو و سایپا در این هفت سال 200 هزار میلیارد تومان ضرر کردند، یعنی می توان گفت حداقل 600 هزار میلیارد تومان رانت توزیع شده و حداقل 30 درصد آن در دست دلالان است. الان مشکل برق، گاز و آب داریم و با مشکل کارگران مواجه هستیم.

ما با مشکل خروج نخبگان نیز مواجه هستیم. همه اینها را کنار هم بگذارید و مشکل قیمت گذاری نامتعادل را اضافه کنید. من می گویم قیمت گذاری نامتعادل است زیرا ما محصولات خودروسازان داخلی را قیمت گذاری می کنیم، اما نهاده های آنها را که شامل فولاد، پلیمر و… می شود، قیمت گذاری نمی کنیم. این عدم تعادل صنعت خودرو را درهم شکسته است.

برای کاهش آلام صنعت خودرو چه راهکاری را به کارشناسان دولت چهاردهم پیشنهاد می کنید؟

دو سه موقعیت برای نیمه دوم سال وجود دارد. اولین مورد، دستیابی به توافق با دولت های غربی است. اولین مورد این است که حضور چینی ها را در صنعت و بازار خودروی خود افزایش دهیم یا هر دو را همزمان داشته باشیم. و در اینجا، حداقل برای صنعت، می توانم استدلال کنم که بیماری هلندی در کشور به شدت افزایش خواهد یافت.

همین الان یک سری شرکت های تولیدی داریم که ورشکست شده اند و درهایشان را بسته اند. اما با برق صنعتی، ارزهای رمزپایه تولید می کنند. این بدان معناست که به نظر می رسد این شرکت کار می کند، اما سوال اینجاست که آیا برای کشور ارزش آفرینی می کند یا علاوه بر آن ارزش آفرینی متعادلی دارد؟ با ارزهای رمزنگاری شده، برخی افراد بسیار ثروتمند می شوند، اما از سوی دیگر، زمانی که صنایع می خوابند، شرکت ها تعطیل می شوند و کارگران بیکار می شوند، شکاف طبقاتی افزایش می یابد. در اینجا، کاهش قابل توجهی در تقاضای مصرف کننده وجود دارد و بازارها راکدتر هستند. یعنی در 6 ماه دوم سال یک بیماری شایع داریم.