اهمیت رهایی از خودروهای فرسوده در کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا

سال گذشته، دفع 72000 خودروی فرسوده، مصرف سوخت را بیش از 666 میلیون لیتر کاهش داد که معادل 152 میلیون دلار صرفه جویی پنهان یارانه سوخت برای دولت است. این آمار نشان دهنده اهمیت برنامه های لغو خودروهای فرسوده در کاهش مصرف سوخت و تاثیر آن بر اقتصاد کشور است.

دفع خودروهای فرسوده به ویژه در سال های اخیر به دلیل بی توجهی دولت و مردم را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. از جمله این مشکلات می توان به عدم تعادل انرژی و افزایش تلفات ناشی از تصادفات و آلودگی هوا در شهرهای بزرگ اشاره کرد. قانونگذار برای رفع این مشکلات به اسقاط خودروهای فرسوده در قالب قانون ساماندهی صنعت خودرو پرداخت و راهکارهایی برای کاهش این مشکلات ارائه کرد.

یکی از مهمترین اهداف دفع خودروهای فرسوده، مدیریت عدم تعادل انرژی و بهبود مصرف سوخت است. مصرف سوخت خودروهای مستعمل بیشتر از خودروهای جدید به دلیل فرسودگی و پارگی قطعات، به خصوص پیشرانه و قطعات گیربکس است. به طور متوسط، هر خودروی فرسوده 5 تا 10 درصد بیشتر از خودروهای جدید مصرف می کند. بنابراین با حذف این خودروها و جایگزینی آنها با خودروهای جدید می توان شاهد کاهش چشمگیر هزینه ها به دلیل عدم تعادل انرژی بود.

همچنین اصلاح مصرف سوخت داخلی می تواند تاثیر مستقیمی بر کاهش نیاز به واردات سوخت و افزایش ظرفیت صادرات به کشورهای همسایه داشته باشد. اگر مصرف سوخت در داخل کشور بهبود یابد، کشور فرصتی برای درآمدزایی ارزی خواهد داشت. اگرچه عملکرد دولت در سال 1402 با سال های اول دهه 90 فاصله زیادی داشت، اما شاهد رشد نسبی در این حوزه بودیم. این توسعه می تواند در کاهش هزینه های انرژی و افزایش درآمدهای دولت موثر باشد.

بر اساس گزارش مرکز پژوهش های شورای اسلامی، خلاصی از خودروهای فرسوده در سال گذشته منجر به کاهش 666 میلیون لیتری مصرف سوخت معادل 152 میلیون دلار صرفه جویی در پرداخت یارانه پنهان سوخت شد. این قراضه همچنین درآمد بالقوه ای معادل 447 میلیون دلار در صرفه جویی صادرات سوخت ایجاد کرد. این اعداد نشان دهنده اهمیت رهایی از خودروهای فرسوده در کاهش مصرف سوخت و افزایش درآمدهای دولت است.

از نظر ایمنی، خودروهای فرسوده به دلیل طراحی پلت فرم قدیمی و فرسودگی قطعات، خطرات جدی دارند. این خودروها اغلب فاقد امکانات ایمنی مانند کیسه هوا هستند که احتمال تصادفات جاده ای را افزایش می دهد. در سال 1402 هجری قمری، اگرچه تعداد مرگ و میرهای ناشی از تصادفات جاده ای 8 درصد کاهش یافت، وضعیت ایمنی خودروهای فرسوده همچنان غیرقابل قبول بود. استفاده از وسایل نقلیه جدید با پلت فرم های به روز می تواند به بهبود ایمنی جاده ها و کاهش تلفات کمک کند.

علاوه بر مسائل ایمنی، آلودگی هوا در شهرهای بزرگ به ویژه تهران یکی از بزرگترین چالش هاست. سالانه حدود هزار تن آلودگی در تهران تولید می شود که بیشتر آن ناشی از منابع متحرک آلودگی است. طبق آمار، منابع سیار عامل ۷۲ درصد آلودگی هوای تهران هستند و خودروهای فرسوده سهم زیادی در این آلودگی دارند. حذف سریع این وسایل نقلیه از ناوگان حمل و نقل می تواند به بهبود کیفیت هوا و کاهش تعداد روزهای آلوده کمک کند.

علاوه بر همه این مزایا، رونق صدور گواهی اسقاط خودروهای فرسوده منجر به فعال شدن مجدد مراکز اسقاط که پیش از این به دلیل مشکلات اقتصادی تعطیل یا نیمه تعطیل بودند، شد. این موضوع باعث ایجاد فرصت های اشتغال پایدار و رونق صنعت بازیافت در کشور می شود.

در نتیجه با در نظر گرفتن تمامی نکات مطرح شده لازم است به وضعیت ناوگان حمل و نقل کشور از نظر فرسودگی بیشتر توجه شود. خلاص شدن از شر خودروهای قدیمی نه تنها به کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا کمک می کند، بلکه باعث بهبود ایمنی و افزایش درآمد دولت از طریق صادرات سوخت ذخیره شده می شود.