موضوع کاهش قیمت نهایی محصولات خودروسازان و ارائه تحقیق و توسعه از طریق ادغام شرکت های بزرگ خودروسازی ایران سال هاست که مطرح شده است. این پیشنهاد ابتدا توسط مهرداد پازارباش، مدیرعامل سابق سایپا در دهه 80 مطرح شد و سپس توسط افراد دیگر تکرار شد. اگرچه برخی کارشناسان بر این باورند که تنها ادغام بخش تحقیق و توسعه در این شرکت ها می تواند سودمند باشد، اما در هر صورت پایان این مسیر باید حل مشکل سودآوری شرکت ها باشد. به نظر می رسد با توجه به ساختار متمایز این خودروسازان، این موضوع باعث نگرانی جدی تصمیم گیرندگان در این زمینه نمی شود.
سجاد همتی فعال و کارشناس صنعت خودرو با اشاره به تعداد شرکت های خودروسازی در کشور به روزنامه دنیای خودرو گفت: بر اساس آخرین آمار وزارت ایمنی، تعداد شرکت های خودروسازی در کشور کشور ایران که در زمینه تولید خودرو فعالیت می کنند 17 شرکت است که البته تعداد کل شرکت های دارای مجوز بیش از 20 شرکت است اما بیش از 80 درصد تولید خودرو در اختیار دو شرکت بزرگ کشور است. خودروسازان
وی افزود: این شرایط باعث ایجاد انحصار در بازار خودروی ایران می شود. اگرچه استانداردسازی تولید در تعداد محدودی از شرکت ها می تواند منجر به رشد صنعت شود، اما این موضوع نمی تواند تجارت را اقتصادی کند. از آنجا که تقریباً هیچ یک از شرکت های خصوصی در مقیاس اقتصادی تولید نمی کنند، این مشکل باعث رشد تجارت مونتاژ در صنعت خودرو شده است.
تولید خودروهای اقتصادی یکی از مهم ترین ملزومات صنعت خودرو است. به نظر شما با توجه به مشکلات این صنعت و بی ثباتی نرخ ارز، آیا می توان محصولات را با قیمتی مقرون به صرفه تهیه کرد؟
در واقع مسائل مهمتری در صنعت خودرو وجود دارد که بدون حل آنها نمی توان به سمت تولید در مقیاس اقتصادی پیش رفت یا پروژه هایی مانند ادغام خودروسازان یا حداقل بخش تحقیق و توسعه آنها. مهم ترین مشکلات در این مسیر را می توان در کنترل دولت بر کارخانه های خودروسازی دید. در واقع این موضوع همان کلیدواژه ای است که وضعیت صنعت خودرو در ایران را با کشورهای توسعه یافته ای متفاوت می کند که مسئولان با تکیه بر تجربیات خود تلاش کرده اند تا مشکلات را ریشه کن کنند.
به گفته کارشناسان اقتصادی، زیان تولید و افزایش بدهی خودروسازان، این صنعت را در مسیر ورشکستگی قرار داده است. به نظر شما چه اقداماتی می تواند برای برون رفت از مخمصه این شرکت ها موثر باشد؟
متأسفانه دولت خودروسازان بزرگ کشور را حیاط خلوت خود می داند که نسخه دولتی سال هاست که به بهانه تحریم ها برای این شرکت ها اعمال می کند. در حالی که کسب سود ماهانه نمی تواند دغدغه اصلی دولت باشد و بسیاری از ملاحظات سیاسی اولویت بالاتری نسبت به کسب سود برای این نهاد دارد، اما این موضوع از تفاوت دیدگاه دولت و نهاد خصوصی ناشی می شود. بنابراین در حال حاضر تصمیم گیرنده اصلی در خودروسازان سازمانی است که در درجه اول به دنبال سود اقتصادی نیست. نمونه کامل این را می توان در قیمت گذاری سفارش مشاهده کرد. در مورد خودروسازان بزرگ کشور می توان گفت که بسیاری از محصولات آنها زیان ده است و رشد تولید این محصولات اساساً به نفع آنها نیست. این مشکل همچنین باعث می شود خودروسازان نقدینگی لازم برای سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه را نداشته باشند. به نظر من تا زمانی که دست دولت از خودروسازی کشور کوتاه نشود، از نظر تعداد تولید در بخش مونتاژ و از نظر حجم تولید نمی توان قدمی در جهت برنامه ریزی بلندمدت تولید در مقیاس اقتصادی برداشت. قیمت فروش خودروسازان بزرگ و هزینه تحقیق و توسعه.
یکی از توصیه ها به مدیران و تصمیم گیرندگان صنعت خودرو، طراحی یک پلت فرم مشترک برای کاهش هزینه های تولید است. آیا این می تواند منجر به تولید محصولات صنعت خودرو بدون متحمل ضرر شود؟
با مطالعه توزیع خودروسازان بزرگ جهانی و هزینه های صرف شده برای تحقیق و توسعه، توصیه هایی برای صنعت خودروی کشور ارائه می شود، اما نکته کلیدی تحقیق این است که طراحی پلت فرم سفارشی زمانی امکان پذیر است که خودروساز بتواند این کار را انجام دهد. پس از طراحی، تولید و فروش محصولات با تیراژ بالا، چندین سال از این پلت فرم استفاده کنید. همانطور که می بینیم برندهای معروف بین المللی در هر پلتفرم خود مدل ها و برندهای مختلفی را تولید می کنند و در نتیجه معاملات روی هر پلتفرم حجم بالایی خواهد داشت. این معاملات بالا منجر به بازگشت سرمایه و سرمایه گذاری عظیم در تحقیق و توسعه توسط این شرکت ها می شود. با توجه به اینکه تعداد زیرساخت های تولیدی غیر مونتاژ شده خودروسازان به 6 سکو رسیده است، اگر صنعت خودرو بخواهد به سمت طراحی پلت فرم سفارشی گام بردارد و فاصله با مرز فناوری را کاهش دهد، ضروری است که در حال حاضر تیراژ کل تولید خودروهای سواری غیر مونتاژی در کشور بر روی پلتفرم های کمتری تولید می شود
برخی کارشناسان معتقدند؛ خودروسازان برای کسب سود باید از فرصت افزایش نرخ ارز استفاده کرده و خود را برای تولید خودروهایی با قابلیت رقابت در بازارهای جهانی آماده کنند. آیا تحقق این امر می تواند مشکلات داخلی صنعت خودرو را کاهش دهد؟
عدم وجود سیاست های صنعتی در صنعت خودرو برای حذف هزینه های مونتاژ قطعات جدا و تولید در تیراژ پایین باعث شده است تا نمایندگان جدیدی که در سال های اخیر وارد بازار شده اند به مونتاژکننده قطعات کاملا مجزا تبدیل شوند. افزایش تعداد شرکت های خودروسازی همراه با تقاضای کاذب داخلی با هدف سرمایه گذاری در بازار خودرو و کسب سود منجر به صادرات ضعیف شد. در عمل بسیاری از خودروسازان سهم زیادی از بازار ندارند. بنابراین، برای هیچ یک از خودروسازان خصوصی به صرفه نیست که به سمت تحقیق و توسعه بروند و پیشرفت فناوری را در صنعت خودروسازی کشور ایجاد کنند. در حالی که این سیاستگذار خودرو، انتقال فناوری را پیش نیاز واردات خودرو عنوان کرد، اما شاهدیم که مونتاژ خودرویی که سال ها در کشور وجود داشت، پس از آغاز تحریم های ثانویه پس از خروج غرب از برجام، انتقال فناوری و... شدیدتر شد. تحقیق و توسعه در شرکت های مونتاژ عملا شکست خورده است.
همانطور که قبلا اشاره کردیم، حضور شرکت های کاغذسازی در صنعت خودرو باعث هدر رفتن ارز کشور و محقق نشدن برنامه تولید می شود. به نظر شما چه سیاست هایی می تواند برای کاهش استهلاک صنعت خودرو در بخش خودروهای مونتاژی داخلی موثر باشد؟
به نظر من یکی از مهم ترین عوامل این مشکل تولید در مقیاس غیراقتصادی است که باعث شده است; برای شرکت های جدید، فقط مونتاژ خودرو مقرون به صرفه است. به نظر می رسد سیاستگذار برنامه ای برای محدود کردن تعداد مونتاژکنندگان و سوق دادن آنها به سمت تحقیق و توسعه ندارد. البته لازم به ذکر است که سهم شرکت های خصوصی در بازار خودروی کشور در یک سال گذشته رشد چشمگیری داشته است اما تولید آنها همچنان در مقیاس اقتصادی نیست.