در سرتاسر اروپای غربی، شرق ایالات متحده و ژاپن، هیچ منطقه ای وجود ندارد که تحت تأثیر جاده قرار نگیرد. تحقیقات انجام شده توسط یک گروه بین المللی از دانشگاهی در آلمان نشان می دهد که نیمی از این زمین ها کمتر از یک کیلومتر مربع وسعت دارند و برای حمایت از حیات وحش بسیار کوچک هستند.
مناطق بدون جاده به سرعت در حال ناپدید شدن هستند. تنها بخش هایی از آمازون، اندونزی، تندرا و جنگل های شمال روسیه و کانادا تا حدی بدون جاده باقی ماندند. جاده ها بر الگوی رواناب، آب های سطحی و کمیت و کیفیت آب ورودی به سفره های زیرزمینی تأثیر می گذارند و پتانسیل رانش زمین و سیلاب های ناگهانی را افزایش می دهند و جمعیت و تراکم حیات وحش را کاهش می دهند. لاک پشت هرمان در جنوب فرانسه و شیر کوهی در فلوریدا گونه هایی هستند که به دلیل مرگ و میر ناشی از ترافیک، تعداد آنها کاهش یافته است. اما این تمام ماجرا نیست. در بسیاری از موارد، جاده ها به توسعه و تسهیل تخریب محیط زیست کمک می کنند.
گرانی برخی جاده سازی!
منطقه جنگلی گیلهران بابل در 70 کیلومتری جنوب این شهرستان در بخش شرقی بندبه قرار دارد و متراکم ترین جنگل های هیرکانی در این منطقه از شمال کشور در این منطقه قرار دارد.
کارشناسان محیط زیست معتقدند جنگل های انبوه گلران در شرایط کنونی بیش از گذشته در معرض تخریب و ویرانی قرار دارند. به دلیل تولید و تنظیم اکسیژن و آب رودخانه بابل و افزایش آب های زیرزمینی و شالیزارها به عنوان شاهرگ حیاتی شهر بابل شناخته می شود و حفظ و احیای این جنگل ها یک ضرورت مبرم تلقی می شود. در دوره های مختلف به بهانه راه سازی و توسعه معادن قسمت زیادی از درختان این جنگل ها از بین رفت. این حساسیت ها زمانی به اوج خود رسید که در خردادماه امسال صدها اصله درخت در منطقه گیلهران به بهانه جاده سازی قطع شد.
کارشناسان اهمیت جنگل های گلران را برای بقای این شهرستان کاملا ضروری می دانند و معتقدند در صورت تخریب بیشتر باید منتظر بیابان زایی در مناطق پایین دستی این شهرستان باشیم. در این مدت بسیاری از فعالان شناخته شده محیط زیست با استفاده از توانمندی های شبکه های اجتماعی از مسئولان خواستند تا نسبت به حفظ جنگل های جلیران بابل حساسیت بیشتری داشته باشند.
این کمپین خطاب به رئیس سازمان محیط زیست کشور تصریح کرد: هیچکس مخالف ارائه خدمات به مناطق دوردست نیست، اما این گونه فعالیت ها به دلیل عدم توجه به مناطق دورافتاده آینده همه ساکنان شهر را تهدید می کند. تصویر بزرگتر از زمین و عدم نظارت و برنامه ریزی درازمدت با تخریب جنگل، این اقدامات به دلیل هجوم ویلاسازان، دلالان و غیربومی ها باعث ایجاد سیلاب های ویرانگر بر روی همان جنگل نشینان خواهد شد. مردم و افزایش روند تخریب طبیعت.
جاده ها اکوسیستم های طبیعی را از هم جدا می کنند
امروزه حتی نمی توان اهمیت درخت را در تداوم حیات بشر نادیده گرفت. به همین دلیل حفظ طبیعت با حداقل دستکاری برای ایجاد مسیرهای ارتباطی یکی از بهترین اقدامات در این زمینه است.
در اروپا که می توان گفت کوچکترین قاره جهان است، اقدامات جالبی در این زمینه انجام می شود. به عنوان مثال برای حفظ اکوسیستم جنگلی و مناطق طبیعی تا حد امکان از پل های بزرگ برای عبور جاده از جنگل استفاده می شود. جاده ها در بسیاری از این مکان ها همچنان دو طرفه و باریک است و رانندگی با حداکثر قوانین کنترل ترافیک ادامه دارد.
در مکان هایی که نمی توان پل ها را ساخت، جاده ها برای حفظ تعادل محیطی حصار کشی می شوند یا جاده های طبیعی برای اتصال اکوسیستم های طبیعی طراحی می شوند.
از سوی دیگر، کارشناسان می گویند زمانی که جاده ای در وسط منطقه ای مانند جنگل، کوه یا بیابان ساخته می شود. در عمل، یک اکوسیستم به دو یا چند قسمت تقسیم می شود و موجودات زنده در دسترسی به آب، غذا و سرپناه با مشکل مواجه می شوند. در این صورت موجودات یا باید از جاده عبور کرده و با خطر تصادف مواجه شوند و یا به دلیل نبود منابع آب و غذای لازم از بین می روند. این حتی برای درختان و گیاهان نیز صادق است.
بررسی ها حاکی از آن است که جنگل های بلوط عامل اصلی حذف ریزگردها و جلوگیری از خشکسالی هستند، اما این موضوع همچنان در برخی مناطق مغفول مانده و تلاش برای حذف این گنجینه طبیعت ادامه دارد.
قطع بیش از 6000 اصله درخت بلوط کهنسال برای ساخت 8 کیلومتر جاده در تنگ بوال حیات کزیرون فارس در سال گذشته نمونه ای از این موارد است. به گفته فعالان و مسئولان محیط زیست استان فارس، قرار بود در این طرح تنها 600 اصله درخت قطع شود و بر این اساس مجوزهای زیست محیطی صادر شد و در نهایت 6000 اصله درخت قطع شد.
شاید تا چند دهه پیش جنگل زدایی در ایران چندان اتفاق نمی افتاد، اما امروزه نیز این معضل جدی گرفته نمی شود تا جایی که یکی از عوامل اصلی خشکسالی در کشور را می توان تخریب جنگل ها دانست. به گفته رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، از 30 میلیون هکتار مزارع زاگرس، تقریباً 6 میلیون هکتار آن جنگل است و این جنگل ها 40 درصد آب شیرین را تامین می کنند.