صنعت خودرو ایران با بیش از پنج دهه فعالیت همواره در کانون توجهات اقتصادی و اجتماعی قرار داشته است. از تولید خودروهای ملی مانند سمند و تایبا تا ظهور برندهای جدید خصوصی و افزایش 10 برابری تیراژ آنها در ده سال گذشته (از 30 هزار دستگاه به 300 هزار دستگاه)، این صنعت در طول سالیان متمادی شاهد تحولات بسیاری بوده است. با این حال، مشکلاتی مانند زیان انباشته، محصولات بی کیفیت و ناتوانی در برآوردن نیازهای مشتریان، صنعت را در وضعیت بحرانی قرار داده است.
دولت به عنوان اصلی ترین نهاد تصمیم گیری در تلاش است تا با اجرای برنامه های خصوصی سازی و جذب سرمایه های جدید به این چالش ها پاسخ دهد. اما آیا این تلاش ها کافی خواهد بود؟ برای موفقیت خصوصی سازی، ابتدا دولت باید ارزیابی جامعی از وضعیت مالی و عملیاتی خودروسازان بزرگی مانند ایران خودرو و سایپا انجام دهد. این ارزیابی شامل تجزیه و تحلیل دقیق زیان ها، دارایی ها و بدهی ها است.
علاوه بر این، ایجاد یک چارچوب قانونی و نظارتی برای حمایت از منافع مصرف کنندگان و جلوگیری از انحصار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در نهایت دولت باید به مشوق های مالی برای سرمایه گذاران توجه کند تا جذابیت بیشتری برای ورود به این صنعت ایجاد کند. با این شرایط آیا می توان به آینده ای روشن برای صنعت خودرو در ایران امیدوار بود؟ این سوالی است که نیاز به مطالعه دقیق تری دارد.
با افزایش قیمت خودرو در جاده های شخصی و چالش های اقتصادی کنونی، یک سوال اساسی مطرح می شود: آیا خصوصی سازی صنعت خودرو در دولت چهاردهم می تواند راهکاری برای بهبود وضعیت این صنعت باشد؟ خصوصی سازی به عنوان یک استراتژی کلیدی می تواند باعث افزایش رقابت و بهبود کیفیت تولید شود، اما موفقیت این فرآیند به عوامل متعددی بستگی دارد.
حسن قاضیان، فعال و کارشناس حوزه خودرو در گفت و گو با «دنیای خودرو» بارها بر لزوم تغییر رویکردها و نوآوری در صنعت خودرو تاکید کرد. در شرایطی که نوسانات ارزی و تحریم ها مانع از جذب سرمایه گذاران خصوصی می شود، آیا دولت می تواند زیرساخت های لازم برای ایجاد فضای شفاف و حمایتی را فراهم کند؟
آیا با توجه به افزایش قیمت خودروسازان خصوصی می توان به خصوصی سازی صنعت خودرو در دولت چهاردهم امیدوار بود؟
خصوصی سازی صنعت خودرو را می توان راهکاری برای افزایش رقابت و ارتقای کیفیت تولید دانست. اما امید به موفقیت این عمل به عوامل متعددی بستگی دارد. در شرایط فعلی، چالش های اقتصادی و سیاسی مانند نوسانات ارز، تحریم ها و بی ثباتی اقتصادی ممکن است مانع جذب سرمایه گذاران خصوصی شود. اگر دولت بتواند زیرساخت های لازم از جمله ایجاد فضای شفاف و حمایتی برای سرمایه گذاری و همچنین نظارت کافی بر عملکرد بخش خصوصی را فراهم کند، شانس موفقیت این فرآیند افزایش می یابد. همچنین دولت باید از مدیران این شرکت ها بخواهد که همزمان با افزایش قیمت ها، برنامه هایی را برای ارتقای کیفیت محصولات اجرا کنند و شرایط لازم را برای اجرای این برنامه ها و کمک به بهبود عملکرد آنها فراهم کنند.
دولت قبل از واگذاری این شرکت ها به بخش خصوصی چه اقداماتی را باید انجام دهد؟
دولت باید ابتدا ارزیابی جامعی از وضعیت مالی و عملیاتی این شرکت ها انجام دهد. این ارزیابی شامل تجزیه و تحلیل دقیق زیان ها، دارایی ها و بدهی ها است. همچنین تدوین برنامه بهبود شامل کاهش هزینه ها، افزایش بهره وری و بهبود کیفیت محصول ضروری است. همچنین ایجاد یک چارچوب قانونی و نظارتی برای حفظ منافع مصرف کنندگان و جلوگیری از انحصارات مهم است. این اقدامات ممکن است شامل تعیین قیمت منصفانه، نظارت بر کیفیت محصول و ارائه خدمات پس از فروش باشد. همچنین دولت باید به مشوق های مالی برای سرمایه گذاران خصوصی توجه کند تا جذابیت بیشتری برای سرمایه گذاری در این صنعت ایجاد کند.
علاوه بر زیان انباشته، ایران خودرو و سایپا با چه چالش های دیگری در مسیر دستیابی به سودآوری و رشد پایدار در صنعت خودرو مواجه هستند و این چالش ها چه تاثیری بر عملکرد و آینده این شرکت ها دارد؟
چالش های فعلی پیش روی این دو شرکت فراتر از زیان انباشته است. یکی از بزرگترین چالش ها کیفیت پایین محصولات به دلیل عدم نوآوری و استفاده از فناوری های قدیمی در تولید خودرو است. همچنین تامین ناپایدار قطعات به دلیل تحریم ها و مشکلات زنجیره تامین می تواند به تولید و عرضه خودرو لطمه بزند.
رقابت با خودروهای وارداتی و برندهای خارجی که معمولا کیفیت و خدمات بهتری ارائه می دهند نیز یک چالش جدی است. تغییر سریع سلیقه و نیاز مشتریان و ناتوانی این شرکت ها در پاسخگویی به این تغییرات می تواند منجر به کاهش سهم آنها در بازار شود.
همچنین در 10 سال گذشته سهم خودروسازان خصوصی از بازار 10 برابر شده و از 30 هزار دستگاه به 300 هزار دستگاه رسیده است و بسیاری از مردم ترجیح می دهند به جای محصولات پرچمدار این دو، محصولات ارزان قیمت را از مونتاژکنندگان خریداری کنند. خودروسازان بزرگ بر این باورند که حتی ارزان ترین خودروهای چینی نیز از کیفیت و امکانات بهتری نسبت به خودروهای با گران ترین محصولات داخلی برخوردار هستند.
دولت برای کاهش زیان های مالی ایران خودرو و سایپا چه اقداماتی انجام داده است و این طرح ها چه تاثیری بر آینده صنعت خودروی کشور دارد؟
دولت ممکن است به دنبال اجرای برنامه های حمایتی باشد که شامل اعطای تسهیلات مالی یا افزایش قیمت محصولات در این شرکت ها و در عین حال کاهش مالیات و تشویق سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه است. تنظیم ساختار هزینه و بهبود فرآیندهای تولید نیز می تواند به کاهش تلفات کمک کند. ایجاد همکاری های بین المللی برای دستیابی به فناوری های جدید و ارتقای کیفیت محصولات، راه حل دیگری است که دولت می تواند در نظر بگیرد. در نهایت دولت باید به ایجاد بازار رقابتی و شفاف کمک کند تا این شرکت ها بتوانند به سمت سودآوری حرکت کنند.
گفته می شود در اصلاح 35 درصدی صورت گرفته در قیمت محصولات خودروسازان، دولت هنوز نتوانسته شرایط لازم را برای جبران زیان انباشته در این شرکت ها ایجاد کند. به نظر شما خودروسازان بزرگ در این شرایط چقدر سود از دست داده اند؟
این شرایط می تواند تأثیرات قابل توجهی بر سودآوری این شرکت ها داشته باشد. در حال حاضر برآورد دقیق اندازه سود و زیان این شرکت ها دشوار است، اما می توان گفت که این وضعیت باعث کاهش اعتماد مشتریان و از دست دادن سهم بازار می شود. علاوه بر این افزایش هزینه های تولید و کاهش قدرت خرید مشتریان به دلیل تورم می تواند به این مشکل دامن بزند. در واقع این تصمیمات نه تنها منجر به زیان مالی می شود، بلکه می تواند به وجهه برند و شهرت این شرکت ها در بازار آسیب وارد کند.
به گفته کارشناسان، افزایش قیمت محصولات و کاهش نرخ عوارض گمرکی واردات نمی تواند منجر به تنظیم صنعت خودرو و بازار آن شود. با توجه به شرایط موجود در این حوزه، توصیه شما به مدیران و مسئولان وزارت حریم خصوصی چیست؟
توصیه می شود مدیران به سمت نوآوری، ارتقای کیفیت محصول و همچنین توجه بیشتر به نیازهای مشتریان حرکت کنند. ایجاد شفافیت در عملکرد مالی و عملیاتی نیز می تواند به افزایش اعتماد عمومی و جذب سرمایه گذار کمک کند. ارتباط نزدیک با مشتریان و دریافت بازخورد آنها نیز می تواند به بهبود محصولات و خدمات کمک کند. در نهایت، بهره مندی مدیران از تخصص جهانی و اعمال بهترین شیوه ها در صنعت خودرو برای دستیابی به یک صنعت پایدار و رقابتی ضروری است.