با گذشت سالها و تغییر چهره خودروها، کم کم موضوعاتی مانند آیرودینامیک، ایمنی، ارگونومی، هزینه تولید و... در طراحی خودرو مورد توجه قرار گرفته است تا ظاهر خودروها صرفاً جنبه زیبایی نداشته باشد.
در طراحی خودرو باید نظرات مهندسان فنی و واحد بازاریابی در نظر گرفته شود که مشتریان به دنبال چه نوع خودرویی هستند. همانطور که کلاس ایمنی یکی از اجزای طراحی بدنه خودرو است، از سوی دیگر کلاس طراحی نیز یکی از اجزای ایمنی هر خودرو است. طراحی مناسب بدنه می تواند ایمنی خودرو را افزایش دهد.
به گفته کارشناسان، در طراحی پلت فرم های جدید خودروهای داخلی مانند شاهین (سایپا)، تارا و ررا (ایران خودرو)، ایگل (کرمان موتور)، دانش و فناوری های روز گنجانده شده است، اما در پلتفرم های قدیمی با وجود یک سری اصلاحات. ، برخی از اجزاء در طراحی اصلی گنجانده نشده اند.
در طراحی هر سازه بدنه، دو عامل بسیار مهم وجود دارد، یکی «مصالح و متریال به کار رفته» بدنه و دیگری «هندسه ساختار خاص روی سکو». عوامل دیگری مانند روش های ساخت و کیفیت مونتاژ نیز در نتیجه کار موثر هستند. یکی از روش های ساخت شی «مهرزنی داغ» است که در آن ورق قبل از شکل دهی به صورت گرم فشرده می شود.
تفاوت طرح های امروزی با طراحی های بدنه 30 سال پیش
در بحث طراحی مهندسی، مهندسان سازه را به گونه ای طراحی می کنند که بتواند سرنشینان را در تصادفات جلو، جانبی، عقب و سقف ایمن نگه دارد. مثلاً در طراحی بدنه محفظه ای که موتور در آن قرار دارد، یعنی منطقه فروپاشی یا همان محفظه ای که در هنگام تصادف فرو می ریزد، چندین ریل اصلی وجود دارد.
هندسه این ریل ها باید به گونه ای طراحی شود که بتوانند ایمنی را در هنگام تصادف زنده حفظ کنند. همچنین تیرهای متقاطع در کف خودرو وجود دارد که می تواند ایمنی را در هنگام تصادف از جانبی افزایش دهد. در طول سال ها، مهندسان تلاش کرده اند تا مقاطع و ضخامت ها را به گونه ای طراحی کنند که یکپارچگی بدنه را به حداکثر برساند. در نتیجه بدنه ای که امروزه مهندسی می شود با بدنه ای که 30 سال پیش طراحی شده بود از نظر مقاطع، اجزا و ضخامت بسیار متفاوت است و توانسته ایمنی را افزایش دهد.
امکان سنجی تولید بدنه خودروهای قدیمی به روش های جدید
کارشناسان تولید بدنه خودروهای قدیمی را به روش های جدید توصیه نمی کنند، هرچند غیرممکن نیست. به عنوان مثال؛ با تغییراتی در هندسه بدنه خودروی سمند، خودرویی مانند داینا تولید شد که باعث افزایش ایمنی پلت فرم سمند (که پلت فرم پژو 405 بود) شد. بنابراین ابتدا باید هندسه خودرو اصلاح شود و تعداد قطعات و مقاطع و اتصال آنها اصلاح شود.
بدنه خودرو از 500 ورقه تشکیل شده است که در کنار هم قرار گرفته اند. بر اساس استانداردهای تولید خودرو در ایران، اگر خودرویی با سرعت 56 کیلومتر بر ساعت از رو به رو با مانعی با مشخصات مشخص برخورد کند، شتاب جسم داخل خودرو نباید از 1000 هک بیشتر شود.
دانش طراحی به ما می گوید که در چه بخش هایی باید از ورق های نرم و در چه بخش هایی از ورق های با مقاومت بالا استفاده کنیم. در واقع این طراح است که بر اساس هنر و دانش خود و با کنار هم قرار دادن همه این موارد، بدنه ای فراتر از استانداردها را در برخوردهای از جلو و جانبی ارائه می کند.
نقش طراحی خودرو در ایمنی عابران پیاده
مسئولیت خودروسازان در قبال جان عابران پیاده ناشی از تلاش طراحان در زمینه بررسی نقاط صعب العبور جلوی وسیله نقلیه است.
این تلاش ها باعث ایجاد تغییراتی در درب موتور، شیشه جلو، طراحی جدید سپر و حتی نصب کیسه هوا بر روی خودرو شد. مثلاً باید ارتفاع لبه پایین سپر جلو را در نظر گرفت تا به مچ پای عابر برخورد نکند.
ارتفاع تخته نیز باید طوری تنظیم شود که به زانوی عابران برخورد نکند. ارتفاع و صافی توری نیز باید به گونه ای باشد که منجر به خرابی حوضچه عابر پیاده نشود.
همچنین قسمت روی کاپوت که سر به آن برخورد می کند باید کاملاً انعطاف پذیر طراحی شود. همچنین باید فاصله 10 سانتی متری از موتور تا کاپوت رعایت شود تا سر عابر پیاده مانند برخورد با جسم جامد با کاپوت برخورد نکند و صدمات جدی ایجاد نکند.