در ادامه واردات خودروهای اقتصادی با سقف قیمتی 20 هزار دلاری برای تنظیم بازار خودرو در کشور، اعلام شد که خودروهای اقتصادی به دلیل محدودیتهای دولت، عوارض گمرکی و نرخ ارز در حال حاضر لوکس و مشمول مالیات لوکس هستند. . براساس لایحه لایحه بودجه سال آینده که تعرفه ورود 100 درصدی اتباع خارجی و همچنین نرخ ارز وابسته به مرکز مبادلات ارزی را در نظر گرفته است، خودروهای اقتصادی در رده محصولات لوکس قرار می گیرند. این در شرایطی است که فقط مصرف کننده باید هزینه تصمیم سیاست گذار را بپردازد.
مالیات بر خودروهای لوکس در لایحه بودجه سال آینده تایید شده است و به نظر می رسد برخی خودروهای ۲۰ هزار دلاری (سقف قیمت تنظیم واردات) با توجه به تعرفه ۱۰۰ درصدی و نرخ ارز، لوکس بازار باشند. آنچه مشخص است این است که قیمت خودروهای لوکس در دنیا بسته به نوع، مدل و امکانات از حدود 40 هزار دلار تا چند میلیون دلار متغیر است. به عنوان مثال، خودروهای لوکس سطح پایه مانند BMW سری 3، مرسدس بنز کلاس C و آئودی A4 حدود 40000 تا 60000 دلار قیمت دارند. این خودروها دارای ویژگی های لوکس هستند، اما در مقایسه با خودروهای رده بالاتر، از نظر قدرت موتور و ویژگی های فنی در سطح پایین تری قرار دارند.
این امر به این دلیل است که محصولات 20 هزار دلاری در ایران خودروهای لوکس محسوب می شوند (البته سال آینده با احتساب تعرفه 100 درصدی و ارز مرکز مبادلات). به عنوان مثال قیمت رسمی کیا K5 2024 حدود دو میلیارد و 770 میلیون تومان است اما در بازار به حدود پنج میلیارد تومان رسیده و لوکس محسوب می شود. این امر به دلیل افزایش قیمت این محصولات در سال آینده با تعرفه 100 درصدی است. خودروهای وارداتی با سقف 20 هزار دلار هم اکنون در شرایطی به جرگه لوکس پیوسته اند که انتخاب سقف قیمت مذکور عمدتاً به منظور ورود خودروهای اقتصادی به کشور بوده و سیاست گذار خودرو همواره بر این موضوع تاکید داشته است. . از سوی دیگر، در بسیاری از کشورها ملاحظات زیست محیطی نقش اصلی را در تعیین مالیات ایفا می کند. اما در کشور ما قیمت فقط به عنوان معیاری برای سنجش رفاه خودرو محاسبه می شود که به دلیل سطح غیرعادی قیمت خودرو تحت تاثیر سیاست های نادرست بازار، معیاری غیرقابل اعتماد است.
در لایحه بودجه 1404 که هفته گذشته مسعود مزیگیان رئیس جمهور به مجلس تقدیم کرد، میزان مالیات خودروهای لوکس در سال آینده همانند سال گذشته در بخش درآمد تعیین شد. بر این اساس، در صورت تصویب این قسمت از لایحه قانون بودجه به تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی، رانندگان خودروهای لوکسی که قیمت خودروی آنها بیش از پنج میلیارد تومان است، باید یک درصد مازاد بر آن را به عنوان مالیات پرداخت کنند. آشفتگی بازار و صنعت خودروی کشور، نبود رقابت، انحصار و سختگیری در تعرفه های وارداتی باعث شد تا محصولات لوکس به خودروهایی که در این شرایط قیمت آن ها افزایش یافت، کاهش یابد. در واقع شرایط حاکم بر اقتصاد کشور باعث شده خودروهایی که حتی در کشورهای همسایه با قیمت کمتری عرضه می شوند با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی بار تجمل گرایی را به دوش بکشند.
لایحه بودجه سال آینده خود مصداق سیاست هایی است که باعث افزایش غیرعادی قیمت خودرو شده و قطعا تعریف خودروهای لوکس در سال آینده را با چالش هایی مواجه خواهد کرد. در بخشی از لایحه قانون مذکور آمده است: حقوق ورودی خودرو 100 درصد تعیین شده و نرخ ارز مبادله ای مبنای محاسبه حقوق و عوارض وارداتی معادل نرخ طلا و ارز است. صرافی ها برای واردات خودرو 100 درصد تعرفه می گیرند که پس از رفع ممنوعیت واردات 28 هزار و 500 تومان شد تعرفه واردات “قیمت مرکز مبادلات ارزی و طلایی” در نظر گرفته شده است که در روز گذشته 49 هزار تومان بوده است که این تصمیم می تواند قیمت خودروهای وارداتی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. درآمدزایی و اکنون مالیات بر خودروهای لوکس که به دلیل این سیاست ها قیمت آن ها افزایش یافته و لوکس محسوب می شود، بخشی از هدف دولت برای درآمدزایی از خودرو را محقق می کند.
ابهام دیگری نیز وجود دارد که از ابتدا در خصوص این بند از لایحه وجود داشته و هنوز رفع نشده است که ملاک قیمت بازار برای تعیین خودروهای لوکس است. بر اساس لایحه قانون بودجه، خودروهایی که قیمت آنها بیش از پنج میلیارد تومان است باید مالیات بپردازند. اما مشکل اینجاست که قیمت خودرو در بازار ایران اساسا ثابت نیست تا بتوان این خودروها را به راحتی شناسایی کرد. به عنوان مثال ممکن است امروز کالایی مشمول مالیات نباشد اما پس از دو هفته به دلیل انتظارات تورمی، رشد نرخ ارز یا شوک سیاسی و اقتصادی قیمت آن افزایش یافته و مشمول این قانون می شود یا پس از یک ماه به عنوان مثال و در شرایط دیگر قیمت آن افزایش می یابد و دوباره از پوشش قانونی خارج می شود. قیمت خودرو در ایران مشمول شرایطی است که هیچ گونه ثباتی را دنبال نمی کند، بنابراین معیار قیمت برای تشخیص محصولات مشمول مالیات خودروهای لوکس ضعیف به نظر می رسد.
همچنین با توجه به افزایش پیش بینی شده قیمت خودروهای وارداتی در سال آینده، به احتمال زیاد مدل های زیادی وجود خواهند داشت که اگرچه قیمت رسمی آنها کمتر از پنج میلیارد تومان است، اما قیمت آنها در بازار از حد ذکر شده فراتر می رود. ممکن است شخصی خودرویی را از سامانه یکپارچه دو تا سه میلیارد تومان خریده باشد اما همین خودرو را در بازار 5 تا 6 میلیارد تومان می توان خرید و فروش کرد. بنابراین خریدار این محصول باید مالیات خودروهای لوکس را نیز بپردازد.
آزمایش شکست خورده با مالیات لوکس
سال 1404 پنجمین سالی است که مالکان خودروهای لوکس ملزم به پرداخت مالیات خواهند شد. این قانون در سال های 1400 و 1401 صاحبان خودروهای بیش از یک میلیارد تومان را شامل می شد. در سال 1402 ابتدا گفته می شد مالکان خودروهای بیش از یک میلیارد و 500 میلیون تومان باید مالیات پرداخت کنند اما طبق نظر نمایندگان مجلس این رقم به 3 میلیارد تومان افزایش یافت. امسال نیز مالکان خودروهای بیش از 3.5 میلیارد تومان ملزم به پرداخت این مالیات هستند. با این حال، دولت در اخذ مالیات از خودروهای لوکس موفق نبوده است. به عنوان مثال، بر اساس اعلام دیوان محاسبات کشور در سال گذشته، از 166 هزار و 325 خودروی بیش از سه میلیارد تومانی و مشمول مالیات خودروهای لوکس، تنها 10 درصد مشمول مالیات شدند.
بر این اساس، از دو هزار و 850 میلیارد تومانی که در قانون بودجه سال 1402 برای وصول عوارض تجمل گرایی در نظر گرفته شده، تنها 218 میلیارد تومان توسط مالکان این خودروها پرداخت شده است. جالب اینجاست که این میزان جمع آوری مربوط به خودروهایی است که در زمان تعویض پلاک و جابجایی خودرو شناسایی شده اند. بنابراین می توان گفت هیچ یک از کسانی که پرداخت مالیات خودروهای لوکس را از طریق پیامک دریافت کرده اند برای پرداخت آن اقدامی نکرده اند. اما همین رویه در سال های گذشته نیز وجود داشت و دولت اساساً نتوانست درآمدی را که می خواست از مالیات خودروهای لوکس به دست آورد. به عنوان مثال کل مالیات خودروهای لوکس در سال 1401 هجری شمسی بالغ بر 2200 میلیارد تومان بوده که تنها 20 میلیارد تومان آن وصول شده است. اما در سال 1400 بر اساس اعلام سازمان امور مالیاتی 50 درصد مالیات از خودروهای لوکس اخذ شد.
می توان گفت پرداخت نکردن این نوع مالیات برای مودیان هزینه ای ندارد و دارندگان این خودروها به این نتیجه رسیده اند که پرداخت نکردن مالیات خودروهای لوکس عواقبی برای آنها نخواهد داشت و حتی مجبور به پرداخت آن هستند. به دلیل برخورد با خودرو و عدم انجام اقدامات لازم برای جمع آوری آن. این در شرایطی است که در ابتدای سال 1403 هجری قمری دعاوی دیگری در این مورد مطرح شد. به عنوان مثال در قانون بودجه سال 1403 نمایندگان مجلس تاکید کردند که هرکس این مالیات را پرداخت نکند مشمول ماده 190 قانون مالیات های مستقیم می شود. این ماده قانونی مقرر می دارد که هرکس مالیات مستقیم تعیین شده را در سررسید پرداخت نکند به ازای هر ماه تاخیر مشمول جریمه 2.5 درصدی خواهد شد.
چنانکه شاهین مصطفی، مدیرکل دیوان محاسبات سازمان امور مالیاتی کشور در سال 1402 هجری شمسی می گوید: «به صاحبان خودروها و خانه های لوکس و گران قیمت که مالیات خود را پرداخت نکرده اند اعلام کرده ایم که اگر مالیات خود را نپردازند. مالیات های مربوطه با محدودیت هایی در تردد مواجه خواهند شد.
تجربه جهانی مالیات خودرو
در سطح جهانی، مالیات های متفاوتی برای دارندگان خودرو تعیین می شود. اما مسائلی که اکثر ایالت ها برای مالکان خودروهای مالیاتی دارند متفاوت است. در برخی کشورها ملاحظات زیست محیطی نیز نقش عمده ای در مالیات بازی می کند. بریتانیا، فرانسه و نروژ برای خودروهای دارای آلایندگی بالا مالیات ویژه ای وضع کرده اند. این مالیات بر اساس میزان دی اکسید کربن منتشر شده از خودرو تعیین می شود. این مالیات به عنوان مالیات زیست محیطی یا مالیات انتشار گازهای گلخانه ای شناخته می شود و شامل خودروهای بنزینی و دیزلی با بالاترین آلایندگی می شود. در بریتانیا خودروهایی که دی اکسید کربن بیشتری تولید می کنند باید مالیات بیشتری بپردازند. از سوی دیگر خودروهای برقی و هیبریدی از معافیت و تخفیف ویژه برخوردار می شوند.
شکل دیگری از مالیات خودرو در سطح جهانی، مالیات خرید خودرو و همچنین ثبت نام خودرو است. در بسیاری از کشورها، هنگام خرید خودرو، مالیاتی به نام مالیات بر فروش یا مالیات بر ارزش افزوده (VAT) دریافت می شود. این مالیات می تواند درصدی از قیمت خودرو باشد و در کشورهای اروپایی معمولا بیشتر است. به عنوان مثال، در اتحادیه اروپا، مالیات خرید خودرو ممکن است بین 15 تا 25 درصد قیمت خودرو باشد.
در برخی از کشورها مانند سنگاپور و دانمارک، مالیات خرید خودرو بسیار بالاست و ممکن است قیمت خودرو را چندین برابر افزایش دهد. این سیاست برای کاهش تعداد خودروها در خیابان ها و کاهش تراکم ترافیک و آلودگی هوا اتخاذ شد. برخی از کشورها پس از خرید خودرو، مالک را ملزم به ثبت نام خودرو و پرداخت هزینه برای آن می کنند. این هزینه معمولاً به عنوان درصدی از ارزش خودرو محاسبه می شود و ممکن است سالانه یا یک بار دریافت شود. در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا و استرالیا، این هزینه ها به عنوان مالیات ثبت نام خودرو یا هزینه ثبت نام شناخته می شوند.
«مصرف سوخت» نیز یکی از مواردی است که با پرداخت مالیات برای مالکان خودرو همراه است. بسیاری از کشورها مانند آلمان و ژاپن مالیات های زیادی بر بنزین و گازوئیل وضع می کنند. این مالیات ها به عنوان نوعی مالیات غیرمستقیم از مالکان خودرو اخذ می شود و با هر بار سوخت گیری خودرو در واقع بخشی از هزینه ای است که پرداخت می شود. این مالیات ها می تواند به دولت ها در تامین مالی پروژه های زیرساختی حمل و نقل عمومی کمک کند و مردم را به استفاده از حمل و نقل عمومی یا خودروهای برقی و کم مصرف تشویق کند.
همچنین در بسیاری از کشورها معافیت های مالیاتی برای خودروهای برقی در نظر گرفته می شود تا خریداران خودرو بیشتر به خودروهای برقی علاقه مند شوند. به عنوان مثال در نروژ و هلند معافیت های مالیاتی مختلفی برای تشویق به خرید خودروهای برقی و هیبریدی در نظر گرفته شده است. این کشورها نه تنها مالیات کمتری برای خرید و مالکیت خودروهای برقی وضع می کنند، بلکه در برخی موارد پارکینگ رایگان و استفاده از خطوط خصوصی نیز برای آنها فراهم می شود.
“مالیات خودروهای لوکس” نیز در برخی کشورها وجود دارد. به عنوان مثال، در سپتامبر 2022، دولت کانادا مالیات جدیدی به نام «مالیات لوکس» معرفی کرد. هدف از این مالیات اعمال هزینه بر کالاهای لوکس و گران قیمت مانند اتومبیل شخصی، هواپیمای شخصی و قایق تفریحی بود. هر وسیله نقلیه شخصی و هواپیمای شخصی با قیمت بیش از 100000 دلار مشمول این مالیات است. همچنین در کشورهایی مانند آلمان و استرالیا مالیات مشابهی برای خودروهای لوکسی در نظر گرفته شده که ارزش، حجم موتور و همچنین میزان آلایندگی آنها بالاتر از حد تعیین شده است.
اما باید توجه داشت که هر کشوری با توجه به مختصات خاصی که بر آن کشور حاکم است، روش های وضع مالیات بر خودروها را تعیین می کند. شرایط حاکم بر کشورمان با وجود بی نظمی بازار خودرو، آلودگی شدید هوا در شهرهای بزرگ، قیمت غیرعادی خودروهای وارداتی و عواملی از این دست باعث شده است که مالیات بر خودروهای لوکس وسیله مناسبی در میان مالیات خودرو در ایران نباشد.
منبع: https://car.ir/news/29226-luxury-cars-tax-for-economic-cars