صنعت خودروسازی ایران در دهه گذشته با چالش ها و تحولات زیادی مواجه بوده است. از سال 1393 به بعد با تشدید تحریم ها و محدودیت های بین المللی، تولید خودرو در کشور با کاهش چشمگیری مواجه شد. این شرایط باعث کاهش تولید، افزایش قیمت خودرو و افزایش نیاز به بهبود کیفیت و تنوع محصول شد. در طول سالیان متمادی، دولت و شرکت های خودروسازی تلاش کرده اند تا با بهبود فرآیندهای تولید و جذب سرمایه گذاری خارجی، این صنعت را احیا کنند. ورود خودروهای جدید و به روز به بازار به ویژه خودروهای برقی نشان دهنده تغییر رویکرد به سمت نوآوری و فناوری های جدید است. در این دوره شرکت های خودروسازی نیز به سمت افزایش همکاری با شرکت های بین المللی و انتقال فناوری حرکت کردند. با این حال، چالش های زیرساختی، نوسانات ارزی و بی ثباتی اقتصادی همچنان مانع توسعه این صنعت است. با وجود این مشکلات، صنعت خودروی ایران در تلاش برای ارتقای کیفیت و افزایش صادرات است و امید است با اعمال سیاست های مناسب بتواند جایگاه بهتری در بازارهای داخلی و بین المللی به دست آورد.
سعید مدنی مدیرعامل سابق سایپا در بخش پایانی گفت و گو با دنیای خودرو با نگاهی دقیق و کارشناسی به چالش ها و فرصت های پیش روی این صنعت در ایران پرداخت. اعتقاد بر این است که در صورت بهبود روابط بین المللی کشور، صنعت خودروسازی ایران می تواند به سرعت جایگاه خود را در بازارهای جهانی بازیابی کند. اما این نیاز به اصلاحات اساسی در فناوری، کیفیت تولید و مدیریت دارد.
مدنی دلایل عقب ماندگی صنعت خودرو در ایران نسبت به رقبای خود را مورد بحث و بررسی قرار داد و بر لزوم سرمایه گذاری در فرآیندهای تولید، ایمنی و استانداردهای زیست محیطی تاکید کرد. وی همچنین به ضرورت توسعه فناوری های رانندگی خودران و برقی اشاره می کند و معتقد است که ایران باید به این تحول واکنش نشان داده و به سمت تولید خودروهای برقی و هیبریدی حرکت کند.
این کارشناس خودرو همچنین به چالش های پیش روی جذب سرمایه های سرگردان در اقتصاد ایران و عدم اعتماد سرمایه گذاران به آینده اقتصادی کشور اشاره کرد و بر ایجاد فضای اقتصادی باثبات و شفاف تاکید کرد و گفت: دولت می تواند به هدایت سرمایه ها کمک کند صنعت." توسعه "
به گفته کارشناسان، در صورت بهبود روابط بین الملل، صنعت خودروسازی ایران می تواند به سرعت جایگاه خود را در بازارهای جهانی پیدا کند. به نظر شما این صنعت تا چه اندازه از رقابت با شرکت های پیشرفته عقب است؟
واضح است که در صورت بهبود روابط بین الملل ایران، صنعت خودروسازی ایران می تواند پتانسیل بالایی برای رقابت در بازارهای جهانی پیدا کند، اما نیاز به اصلاحات اساسی در فناوری، کیفیت تولید و مدیریت دارد. در حال حاضر صنعت خودرو ایران به دلیل تحریم ها و محدودیت های بین المللی از فناوری های جدید عقب مانده است و این فاصله با رقبا در بازارهای جهانی زیاد است. بهبود روابط بین الملل می تواند منجر به ورود فناوری های جدید و مشارکت های خارجی شود که به سرعت این شکاف را پر می کند. با این حال، صنعت خودروسازی ایران همچنان به نوآوری های داخلی و ارتقای استانداردهای کیفی برای رقابت با شرکت های پیشرفته جهانی نیاز دارد.
چه فناوری هایی را باید در صنعت خودروی ایران در اولویت قرار داد تا بتوان وارد رقابت جهانی شد؟
صنعت خودروی ایران برای ورود به رقابت جهانی باید روی چند فناوری کلیدی تمرکز کند. اولین و مهمترین چیز ارتقای کیفیت محصولات است که نیازمند سرمایه گذاری در فرآیندهای تولید و ارتقای استانداردهای ایمنی و زیست محیطی است. اولویت دوم توسعه فناوری های رانندگی خودکار و الکتریکی است، زیرا صنعت خودرو به سرعت در حال حرکت به سمت خودروهای الکتریکی و هوشمند است. ایران باید به این تحول واکنش نشان دهد و با در نظر گرفتن منابع داخلی به سمت تولید خودروهای برقی و هیبریدی برود. استفاده از فناوری های نوین در تولید و کاهش هزینه ها می تواند صنعت خودرو در ایران را به سطح رقابتی جهانی نزدیک کند.
چرا سرمایه های سرگردان در اقتصاد ایران به جای اینکه به سمت تولید برود در بازارهایی مانند خودرو و مسکن گرفتار شده است؟ چه اصلاحاتی در ساختار اقتصادی کشور می تواند این پول را به سمت توسعه صنعتی هدایت کند؟
یکی از دلایل اصلی این امر عدم اعتماد به آینده اقتصادی کشور است. به دلیل عدم شفافیت، تورم بالا و ریسک های موجود، سرمایه گذاران تمایل دارند سرمایه خود را به سمت بازارهای غیرمولد مانند مسکن و خودرو هدایت کنند که بازدهی سریع تر و قابل پیش بینی تری دارند. اصلاحات ساختاری که قادر به تغییر این روند هستند شامل ایجاد یک محیط اقتصادی با ثبات تر، تسهیل شرایط سرمایه گذاری و افزایش شفافیت در سیاست های اقتصادی است. ایجاد تسهیلات مالی و کاهش موانع تولید نیز می تواند سرمایه های سرگردان را به سمت بخش های تولیدی هدایت کند.
دلیل اصلی ناکارآمدی صنعت خودرو در ایران از دیدگاه شما چیست؟ مدیریت ناکارآمد، مشکلات ساختاری، سیاست خارجی یا ترکیبی از این عوامل؟
یکی از عوامل اصلی ناکارآمدی صنعت خودرو ایران، مجموعه ای از مشکلات اداری، ساختاری و سیاست خارجی است. مدیریت ناکارآمد در تصمیم گیری، برنامه ریزی ضعیف و عدم هماهنگی بین نهادهای مختلف باعث شده این صنعت نتواند به رشد پایدار دست یابد. علاوه بر این، مشکلات ساختاری مانند کمبود نوآوری، فناوری قدیمی و فرآیندهای تولید ناکارآمد بیداد می کند. سیاست های خارجی و تحریم ها نیز شرایط پیچیده ای را ایجاد کرده است که دسترسی به بازارهای جهانی و فناوری های جدید را کاهش داده است.
بسیاری از قطعات از منابع مختلف با کیفیت های متفاوت تهیه می شوند. از سوی دیگر، معمولاً زمانی که نیازهای برجسته تولیدکنندگان قطعات یدکی با کیفیت بالا از سوی سازنده خودرو سنگین می شود و در نتیجه کیفیت و سرعت تامین قطعات یدکی کاهش می یابد، سازنده خودرو به عرضه کنندگان دیگری روی می آورد که کیفیت بسیار پایین تری ارائه می دهند.
اگر بخواهید سه اولویت اصلی را برای تحول در صنعت خودرو پیشنهاد کنید، آنها چه خواهند بود؟
اولویت اول نوآوری و بهبود کیفیت است. این به معنای تمرکز بر بهبود کیفیت تولید به ویژه در زمینه استانداردهای ایمنی و زیست محیطی است که به این صنعت در رقابت در بازارهای جهانی کمک می کند. اولویت دوم، تحول در توسعه و فناوری تولید خودروهای الکتریکی، هیبریدی و خودران به عنوان بخشی از روند جهانی به سمت خودروهای هوشمند و پایدار است. اولویت سوم مدیریت صحیح و سیاست گذاری یا به عبارتی اصلاح فرآیندهای اداری، بهبود تصمیم گیری ها و حل مشکلات ساختاری در صنعت خودرو برای ایجاد فضای سالم تر و رقابتی تر است.
با توجه به تجربیات گذشته، چگونه می توان بین تولید برای مصرف داخلی و تولید برای صادرات در صنعت خودرو تعادل ایجاد کرد؟
برای رسیدن به تعادل بین تولید برای مصرف داخلی و صادرات، صنعت خودرو باید به دو نکته توجه کند. ابتدا باید تقاضای محلی به درستی شناسایی و برنامه ریزی شود تا محصولات متناسب با نیازهای بازار محلی باشد. دوم اینکه در عین حال شرایط رقابتی برای صادرات خودرو به بازارهای جهانی ایجاد شود. این امر مستلزم بهبود کیفیت، کاهش هزینه های تولید و رعایت استانداردهای بین المللی است. ایجاد شرایط باثبات اقتصادی و تسهیل فرآیند صادرات می تواند کمک شایانی به دستیابی به این هدف داشته باشد.
به نظر شما صنعت خودرو در ایران تا چه اندازه توانسته رضایت مصرف کنندگان داخلی را جلب کند؟ آیا راه حلی برای بهبود این رابطه دارید؟
صنعت خودرو ایران در شرایط کنونی با چالش هایی برای جلب رضایت مصرف کنندگان داخلی مواجه است. کیفیت پایین خودرو، قیمت بالاتر نسبت به رقبا و خدمات پس از فروش ضعیف از جمله مواردی است که باعث نارضایتی مصرف کنندگان شده است. برای بهبود این رابطه، اولین قدم، ارتقای استانداردهای کیفی و ایمنی خودروها است. بهبود خدمات پس از فروش، کاهش هزینه های تعمیر و بهبود فرآیندهای تولید نیز می تواند رضایت مصرف کننده را جلب کند. مهمترین دلیل نارضایتی مصرف کننده از هر محصولی بروز ایرادات ناشی از کیفیت پایین قطعات قبل از اولین سرویس دوره ای است که در خودروهای داخلی بسیار رایج است. به گفته برخی از مصرف کنندگان، این محصولات مانند هندوانه بسته هستند. زیرا بسیاری از قطعات از منابع مختلف با کیفیت های متفاوت تهیه می شوند. از سوی دیگر، معمولاً زمانی که نیازهای برجسته تولیدکنندگان قطعات یدکی باکیفیت از سوی خودروساز سنگین می شود و در نتیجه کیفیت و سرعت تامین قطعات یدکی کاهش می یابد، خودروساز به سراغ تامین کنندگان دیگری می رود که کیفیت بسیار پایین تری ارائه می دهند.
چگونه می توان از نیروی انسانی مجرب و توانمند برای تحول صنعت خودرو و جلوگیری از مهاجرت آن به صنایع خارجی استفاده کرد؟
برای جلوگیری از مهاجرت نیروی انسانی ماهر و توانمند، باید شرایط بهتری برای رشد حرفه ای آنها در داخل کشور فراهم شود. این امر می تواند شامل ایجاد فرصت های آموزشی و شغلی در سراسر صنعت خودروسازی، پرداخت حقوق و مزایای مناسب و ایجاد انگیزه های شغلی و تحقیقاتی برای متخصصان باشد. ایجاد یک محیط کاری مناسب و حمایت از پروژه های نوآورانه می تواند به جذب و حفظ منابع انسانی توانمند کمک کند.
با توجه به چالش های پیش روی صنعت خودرو در ایران، چه پیشنهادی به مسئولان دارید تا بتوانند به بهبود وضعیت این صنعت کمک کنند؟
مسئولان باید به چند نکته کلیدی توجه کنند تا خودروسازی ایران به نقطه قوتی در اقتصاد کشور تبدیل شود. در گام اول، ایجاد یک محیط اقتصادی با ثبات ضروری است. باید سیاست های اقتصادی شفاف و قابل پیش بینی تدوین شود تا سرمایه گذاران با اطمینان بیشتری در این صنعت سرمایه گذاری کنند. حمایت از نوآوری با ارائه تسهیلات مالی و مشوق های مالیاتی برای پروژه های تحقیق و توسعه در حوزه فناوری های نوین به ویژه خودروهای برقی و خودران می تواند به رشد این صنعت کمک کند. ارتقای استانداردهای کیفی نیز باید در اولویت قرار گیرد تا علاوه بر رضایت مصرف کننده، زمینه ساز صادرات محصولات باکیفیت به بازارهای جهانی شود. در نهایت تسهیل فرآیند صادرات و کاهش موانع صادراتی در کنار ارتقای کیفیت محصول می تواند صنعت خودروسازی ایران را به رقیبی جدی در بازارهای بین المللی تبدیل کند. با توجه به این پیشنهادات، مسئولان در صورت اجرای جدی این موارد می توانند آینده روشن تری را برای صنعت خودروی ایران رقم بزنند.