درس‌های استراتژیک از توافقنامه تعدیل نوسانات قیمت خودروهای برقی در چین

بازار خودروهای برقی در چین، هیجان‌انگیز و پر ریسک

بازار خودروهای برقی در چین به‌سرعت رشد کرده است و خودروسازان داخلی و خارجی را به‌خود می‌خواند. بیش از ۴۰ خودروساز در سال جاری میلادی در چین خودروهای برقی و سوخت فسیلی خود را با تخفیف عرضه کرده‌اند. شرکت‌های چینی شروع به‌ارائه مشوق‌های مختلف برای وسایل نقلیه برقی خود کرده‌اند تا مصرف‌کنندگان بیشتری را جذب کنند.

کاهش قیمت از چند صد دلار برای مدل‌های ارزان‌تر تا ده‌ها هزار دلار برای مدل‌های گران‌تر متغیر بوده است.

فروش خودرو در چین در سه‌ماه نخست سال ۲۰۲۳ به‌اندازه مورد انتظار نبود و خودروهای سنتی افت فروش شدیدی را تجربه کردند. رشد فروش خودروهای برقی نیز پس از پایان یافتن یارانه‌های دولتی کاهش یافت. درک دلایل بالقوه جنگ قیمت‌ها در چین به‌عنوان بزرگ‌ترین و رقابتی‌ترین بازار برای خودروهای برقی بسیار مهم است.

برخی تحلیلگران نگران بودند که مصرف‌کنندگان به‌انتظار کاهش قیمت عادت کرده باشند که این امر منجر به‌کاهش سفارشات شده و در پی آن این مساله به‌روند منظم تولید نیز آسیب وارد می‌کند. البته باید به‌این نکته نیز اشاره کرد که قیمت اولیه خودروهای برقی بالا تعیین می‌شود و به‌هر حال خریدار به‌تخفیف بیشتر می‌اندیشد؛ اما آن‌چه ما شاهد بودیم تلاطم نسبی در قیمت‌گذاری در ارتباط با تمام برندهای بزرگ عرضه‌کننده خودروهای برقی در بازار چین است.

نوسانات ناپایدار قیمت می‌تواند پیامدهای منفی، هم برای مصرف‌کنندگان و هم برای صنعت‌خودرو داشته باشد. نوسانات مداوم قیمت سبب تردید در خرید می‌شود و تصمیم‌گیری برای خرید را برای مصرف‌کنندگان دشوار می‌کند.

زمانی که قیمت‌ها دائما درحال نوسان هستند، ممکن است شرکت‌ها برای حفظ ثبات مالی تلاش کنند. مصرف‌کنندگان ممکن است در برخی مقاطع زمانی از قیمت‌های پایین‌تر سود ببرند؛ اما اثرات بلندمدت آن می‌تواند مضر باشد. نوسانات ناپایدار قیمت می‌تواند اعتماد و اطمینان را در صنعت از بین ببرد؛ زیرا مصرف‌کنندگان به‌صنعت یا تکنولوژی خاصی بدبین می‌شوند. در ادامه برندها نیز آسیب می‌بینند؛ زیرا نمی‌توانند محصولات خود را متمایز کنند.

به‌طور کلی، نوسانات ناپایدار قیمتی می‌تواند اثرات مخربی بر مصرف‌کنندگان و صنعت داشته باشد. از جمله این اثرات مخرب می‌توان به‌کاهش ثبات، نوآوری و اعتماد مصرف‌کننده اشاره کرد. اما مهم‌ترین تاثیر منفی، تمرکز گفتمان‌ جامعه و صنعت بر نوسانات قیمت به‌جای تمرکز برمسائل مهم بلندمدت، مانند چالش‌ها و مسائل زیست‌محیطی و مسئولیت اجتماعی- اقتصادی صنعت و دولت است. با تاکید بر اهمیت شفافیت بازار، باید اطمینان حاصل ‌کنیم که جنبه‌های اقتصادی خودروهای برقی توجه لازم را دراین گفتمان‌ دریافت می‌کند.

تعهد رهبران صنعت خودروهای برقی برای رقابت منصفانه

رهبران صنعت خودروهای برقی از جمله تسلا و تولیدکننده برتر خودروهای برقی چین یعنی BYD، متعهد شدند که رقابت منصفانه را تقویت و از قیمت‌گذاری نامنظم در بزرگ‌ترین بازار خودروهای برقی خودداری کنند.

این توافقنامه طی مراسمی و در انجمن خودرویی چین در شانگهای امضا شد.

درحقیقت وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین، به‌انجمن خودروسازان چین دستور داده بود تا ۱۶ شرکت را برای امضای این توافق غیر الزام‌آور گردآوری کند.

چهار اصل کلیدی این توافقنامه شامل پایبندی به‌قوانین صنعت، اجتناب از بازاریابی گمراه‌کننده، اولویت‌بندی کیفیت محصول و انجام مسئولیت‌های اجتماعی است.

به‌نظر می‌‎رسد قرارداد امضاشده توسط ۱۶ خودروساز، از جمله تسلا و BYD، یادآوری رقبا به‌یکدیگر در به‌احترام گذاشتن به‌اصول رقابت جوانمردانه و رشد در بازار بسیار رقابتی خودروهای برقی باشد. البته این توافقنامه فاقد مفاد جدید تجاری است و بیشتر روی این مساله تاکید دارد که تمام رقبا در یک کشتی هستند و باید برای جلوگیری از کسب نتایج نامطلوب در بازار، با یکدیگر همکاری کنند.

این توافقنامه با تاکید بر لزوم رقابت عادلانه و پایبندی به‌اصول اولیه، به‌دنبال جلوگیری از غرق شدن صنعت تازه متولدشده خودروهای برقی است و به‌ این نکته نیز اشاره دارد که ارتقای فضای سالم بازار مساله‌ای است که همه باید به آن احترام بگذارند.

از این رویداد چند درس استراتژیک می‌توان آموخت:

همکاری بین رقبا: این توافقنامه تمایل رقبا را برای همکاری و یافتن زمینه‌های مشترک به‌نفع صنعت به‌عنوان یک اصل حرفه‌ای برجسته می‌کند.

اهمیت رقابت منصفانه: تعهد به‌رقابت منصفانه و اجتناب از اقداماتی که می‌تواند بازار را مختل کند، بسیار مهم است.

رضایت مصرف‌کننده: نارضایتی مشتریان به‌دلیل نوسانات قیمت نشان‌دهنده اهمیت در نظر گرفتن مصرف‌کننده و تاثیر بالقوه این امر بر شهرت برند است.

مداخله دولت: دخالت وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین، نقش نهادهای نظارتی را در رسیدگی به‌چالش‌های صنعت و تضمین ثبات بازار نشان می‌دهد.

تقاضای بازار و مدیریت موجودی: جنگ قیمت‌ها تا حدودی ناشی از عدم‌تعادل عرضه و تقاضا ایجاد شد که اهمیت مدیریت تولید و سطوح موجودی را به‌طور موثر برجسته می‌کند.

ایجاد تعادل بین سودآوری و رشد بازار: هدف این توافق تثبیت رشد و مدیریت ریسک است که نیاز به‌تعادل بین سودآوری و گسترش بازار را یادآوری می‌کند.

اهمیت قوانین محلی برای شرکت‌های بین‌المللی: مشارکت تسلا به‌عنوان تنها خودروساز خارجی نشان‌دهنده تعهد این شرکت به‌بازار چین و تلاش‌های این شرکت برای حرکت در چشم‌انداز رقابتی است.

نقش سیاستمداران: جنگ قیمت‌ها و توافق‌های بعدی منعکس‌کننده تاثیر سیاست‌های دولت با هدف ارتقا و تقویت صنعت و حل چالش‌های پیش ‌رو در بلندمدت است. تاثیر برقی‌سازی حمل‌ونقل فراتر از حمایت مالی و اهداف دوره‌ای دولت‌ها هستند و پیامدهای درازمدتی برای صنایعی مانند خودروسازی دارند.

اهمیت مسئولیت اجتماعی سازندگان خودرو: تمرکز توافق بر ایفای مسئولیت‌های اجتماعی و تاکید روزافزون این موضوع بر نقشی که در شکل دادن به‌شیوه‌های اجرایی صنعت ایفا می‌کند را برجسته می‌کند.

معیارهای جامع‌تر و آینده‌نگرتر

همان‌طور که صنعت برقی‌سازی به‌تکامل خود ادامه می‌دهد، در نظر گرفتن معیارهای جامع‌تر و آینده‌نگرتر که وابستگی‌های متقابل پیچیده و پویایی‌های متغیر صنعت را توضیح می‌دهد، ضروری‌تر احساس می‌شود.

در یک اقتصاد به‌طور فزاینده جهانی‌شده، کشورهای مختلف به‌دنبال ایجاد مشارکت و همکاری برای پیشبرد رشد و نوآوری صنایع خود هستند. این امر در هیچ‌کجا به‌اندازه صنعت خودرو مشهود نیست.

مشارکت، حتی با رقبا در کشورهای درحال توسعه برای تسریع توسعه یا زنده نگه داشتن صنعت خود باید در نظر گرفته شود. اما شاید مساله مهم‌ در این زمینه، بازگشت به‌اصول اولیه و رعایت اصول شفاف رشد پایدار بازار خودرو باشد.

با نگاهی به‌توافقی که بین این ۱۶ شرکت اتفاق افتاده، ممکن است لازم باشد برخی تعاریف اصلی را در بازار پر استرس خودرو کشورمان یادآوری کنیم؛ تعاریفی مثل انجام فعالانه مسئولیت‌های اجتماعی، مسئولیت سنگین حفظ رشد پایداری صنعت، رضایت مصرف‌کننده و کمک به‌شکل‌گیری چشم‌انداز بلندمدت صنعت حمل‌ونقل کشور با در نظر گرفتن منافع ملی.

علی میرزایی سیسان * کارشناس راهبردی ایپکو